សូចនាករសេដ្ឋកិច្ចសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា





ក្នុងរយៈពេលពីរទសវត្សកន្លងមកនេះប្រទេសកម្ពុជាបានឆ្លងកាត់ជំរុញដោយការនាំចេញសម្លៀកបំពាក់និងទេសចរណ៍សេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសកម្ពុជាមានអត្រាកំណើនជាមធ្យម ៨  % រវាងឆ្នាំ ១៩៩៨ និង ២០១៨ ដែលធ្វើឱ្យវាក្លាយជាប្រទេសមួយដែលមានសេដ្ឋកិច្ចរីកចម្រើនលឿនបំផុតនៅលើពិភពលោក។ ខណៈពេលដែលបន្ធូរបន្ថយបន្តិចកំណើននៅតែមានភាពរឹងមាំដែលត្រូវបានប៉ាន់ប្រមាណថាបានឈានដល់ ៧,១% ក្នុងឆ្នាំ ២០១៩ បន្ទាប់ពីអត្រាកំណើនល្អប្រសើរជាងការរំពឹងទុក ៧,៥% ក្នុងឆ្នាំ ២០១៨ ។
ការព្យាករណ៍សេដ្ឋកិច្ចប្រៀបធៀប


ភាពរង្គោះរង្គើទូទាំងពិភពលោកដែលបង្កឡើងដោយជំងឺរាតត្បាត COVID-19 បានប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដល់សេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេស កម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ ២០២០ នៅពេលដែលប្រទេសកម្ពុជាក៏ប្រឈមនឹងការផ្អាកផ្នែកខ្លះនៃការចូលទៅកាន់ទីផ្សារអឺរ៉ុបក្រោមគំនិតផ្តួចផ្តើម“ អ្វីៗទាំងអស់លើកលែងតែអាវុធ” ។ ការផ្ទុះឡើងបានបណ្តាល ឱ្យមានការថយចុះយ៉ាងខ្លាំងនៃក្បាលម៉ាស៊ីនសំខាន់ៗរបស់ប្រទេស កម្ពុជាក្នុងត្រីមាសទី ១ ឆ្នាំ ២០២០ រួមទាំងសកម្មភាពទេសចរណ៍និងសំណង់ដែលចុះខ្សោយ។ កំណើនត្រូវបានគេព្យាករថានឹងធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំងដល់ ២,៥ ភាគរយនៅឆ្នាំ ២០២០ ក្រោមសេណារីយ៉ូមូលដ្ឋាន។ ការគ្របដណ្តប់ដោយ COVID-19 និងការរើបឡើងវិញនៃសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកជាមួយនឹងភាពវឹកវរនៃទីផ្សារហិរញ្ញវត្ថុដែលអូសបន្លាយពេលយូរបង្កហានិភ័យដល់ទស្សនវិស័យកំណើនរបស់កម្ពុជា។
ផលប៉ះពាល់ពាណិជ្ជកម្ម




ភាពក្រីក្រនៅតែបន្តធ្លាក់ចុះនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា យោងតាមការប៉ាន់ស្មានជាផ្លូវការអត្រាភាពក្រីក្រក្នុងឆ្នាំ ២០១៤ មាន ១៣.៥% បើប្រៀបធៀបនឹងឆ្នាំ ២០០៧ មាន ៤៧,៨% ។ ប្រហែលជា ៩០% នៃប្រជាជនក្រីក្ររស់នៅតាមទីជនបទ។ ខណៈពេលដែលប្រទេសកម្ពុជាសម្រេចបានគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍សហស្សវត្សរ៍ (MDG) ក្នុងឆ្នាំ ២០០៩ នៃភាពក្រីក្រពាក់កណ្តាលគ្រួសារភាគច្រើនដែលបានរួចផុតពីភាពក្រីក្រធ្វើបានតិចតួចប៉ុណ្ណោះ។ ប្រជាជនប្រមាណ ៤.៥ លាននាក់នៅតែស្ថិតក្នុងភាពក្រីក្រងាយរងគ្រោះក្នុងការធ្លាក់ចូលក្នុងភាពក្រីក្រវិញនៅពេលប្រឈមនឹងវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចនិងវិបត្ដិខាងក្រៅ។

 សុខភាពនិងការអប់រំជាពិសេសគុណភាពនៅតែជាបញ្ហាប្រឈមសំខាន់ៗនិងអាទិភាពនៃការអភិវឌ្ឍន៍។

 ប្រទេសកម្ពុជាបានបោះជំហានគួរឱ្យកត់សម្គាល់ក្នុងការកែលំអសុខភាពមាតានិងកុមារការអភិវឌ្ឍកុមារតូចនិងការអប់រំនៅតាមជនបទ។ អត្រាមរណភាពមាតាក្នុងអត្រាកំណើតរស់ ១០០.០០០ នាក់បានថយចុះពី ៤៧២ នាក់ក្នុងឆ្នាំ ២០០៥ ដល់ ១៧០ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៤ ។ អត្រាមរណភាពរបស់កុមារអាយុក្រោម ៥ ឆ្នាំបានថយចុះពី ៨៣ នាក់ក្នុងចំណោមកំណើតរស់ ១.០០០ នាក់ក្នុងឆ្នាំ ២០០៥ មក ៣៥ នាក់ក្នុង ១.០០០ កំណើតរស់ក្នុងឆ្នាំ ២០១៤ ។ និងអត្រាមរណភាពទារកបានថយចុះពី ៦៦ នាក់ក្នុង ១.០០០ កំណើតរស់នៅឆ្នាំ ២០០៥ មក ២៨ នាក់ក្នុង ១.០០០ កំណើតរស់នៅឆ្នាំ ២០១៤ ។

 ទោះបីលទ្ធផលនៃការរីកចម្រើនខាងសុខភាពនិងការអប់រំមានសូចនាករមូលធនមនុស្សនៅទាបជាងប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលទាបក៏ដោយ។ កុមារដែលកើតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានាពេលបច្ចុប្បន្ននេះនឹងទទួលបានលទ្ធផលត្រឹមតែ ៤៩% ប៉ុណ្ណោះនៅពេលនាងធំឡើងប្រសិនបើនាងទទួលបានការអប់រំប្រកប ដោយគុណភាពសុខភាពល្អនិងអាហារូបត្ថម្ភត្រឹមត្រូវក្នុងវ័យកុមារ ភាព។ កុមារប្រមាណ ១ នាក់ក្នុងចំណោម ៣ នាក់ដែលមានអាយុក្រោម ៥ ឆ្នាំទទួលរងនូវភាពក្រិនហើយមានតែ ៣៦% នៃកុមារអាយុពី ៣ ទៅ ៥ ឆ្នាំបានចុះឈ្មោះចូលរៀននៅសាលាដំបូង។
ខណៈពេលដែលការចុះឈ្មោះចូលរៀនសុទ្ធនៅបឋមសិក្សាបានកើនឡើងពី ៨២% ក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៧ ដល់ ៩៧% ក្នុងឆ្នាំ ២០១៦ អត្រាបញ្ចប់មធ្យមសិក្សាទាបជាង ៥៧% ក្នុងឆ្នាំ ២០១៧ គឺទាបជាងអត្រាមធ្យមសម្រាប់ប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតទាប។ គិតត្រឹមឆ្នាំ ២០១៧ ប្រជាជនកម្ពុជា ២១ ភាគរយ (៣,៤ លាននាក់) មិនមានទឹកប្រើប្រាស់ប្រសើរហើយ ៣៤% (៥,៤ លាននាក់) មិនមានទឹកស្អាតប្រើប្រាស់។
កំណែទម្រង់សំខាន់ៗគឺចាំបាច់សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជាដើម្បីរក្សាកំណើនសេដ្ឋកិច្ចដែលគាំទ្រជនក្រីក្រជំរុញការប្រកួតប្រជែងគ្រប់គ្រងធនធានធនធានធម្មជាតិប្រកបដោយចីរភាពនិងលើកកម្ពស់លទ្ធភាពទទួលបាននិងគុណភាពសេវាកម្មសាធារណៈ។ ប្រទេសកម្ពុជានៅតែមានគំលាតហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធធ្ងន់ធ្ងរហើយនឹងទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ពីការតភ្ជាប់និងការវិនិយោគកាន់តែច្រើនលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជនបទនិងទីក្រុង។ ការធ្វើពិពិធកម្មសេដ្ឋកិច្ចបន្ថែមទៀតនឹងត្រូវការការជំរុញសហគ្រិនភាពការពង្រីកការប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យានិងការកសាងជំនាញថ្មីៗដើម្បីឆ្លើយតបនឹងតម្រូវការទីផ្សារការងារដែលកំពុងរីកចម្រើន។ ស្ថា ប័នសាធារណៈដែលមានការទទួលខុសត្រូវនិងមានការទទួលខុសត្រូវក៏សំខាន់ផងដែរក្នុងការបំពេញតម្រូវការដែលកំពុងវិវត្តរបស់ពលរដ្ឋនិងវិស័យឯកជន។ ហើយគុណភាពធនធានមនុស្សនឹងមានសារៈសំខាន់បំផុតដើម្បីសំរេចគោលដៅប្រកបដោយមហិច្ឆតារបស់ប្រទេសកម្ពុជាក្នុងការឈានទៅរកឋានៈជាប្រទេសមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ ២០៣០ ។